به اعتقاد کارشناسان جنگ سایبری از زیرمجموعههای جنگ نرم است. امروزه با کوچکتر و پیچیدهتر شدن جهان به واسطه رشد روزافزون وسایل ارتباط جمعی از قبیل اینترنت و ماهواره، معادلات گذشته در تنظیم روابط بین کشورها تا حدود زیادی به هم خورده و جای خود را به معادلات جدیدی داده است؛ بهگونهای که به جای بهکارگیری مستقیم زور، توجه قدرتها به استفاده از قدرت نرم و ایجاد تغییرات از طریق مسالمتآمیز با بهکارگیری شیوههای نوین مداخله در امور داخلی کشورها جلب شده است. جنگ نرم در برابر جنگ سخت در حقیقت شامل هرگونه اقدام روانی و تبلیغات رسانهای است که جامعه هدف یا گروه هدف را نشانه میگیرد و بدون درگیری نظامی و گشوده شدن آتش، رقیب را به انفعال یا شکست وامیدارد. جنگ روانی، جنگ رایانهای، اینترنتی، براندازی نرم، راهاندازی شبکههای رادیویی و تلویزیونی و شبکهسازی از اشکال جنگ نرم هستند.
در چارچوب این نظریه و پذیرش این مسئله که دنیا وارد عصر جدیدی شده که بسیاری از تعاملات و درگیریها در فضای مجازی صورت میگیرد، میتوان دستورالعمل جدید باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا به نهادهای امنیتی این کشور در باره مقررات تک و پاتکهای سایبری را مورد ارزیابی قرار داد.
در واقع پس از تجربه ناموفق استفاده از بد افزار استاکس نت که بهمنظور تخلیه اطلاعات صنعتی و هستهای جمهوری اسلامی ایران طراحی شده بود، دولت آمریکا درصدد برآمده است تا تلاشهای خود را بهمنظور نفوذ به زیر ساختهای سایر کشورها و سرقت اطلاعات صنعتی بهویژه در زمینه صنایع نظامی و ایجاد اخلال در روند تولید کارخانجات نظامی با تأسیس فرماندهی جنگ سایبری افزایش دهد.
اما آنچه آمریکا را به تأسیس فرماندهی جنگ سایبری متقاعد کرده احتمال مقابله به مثل کشورهایی است که از طرف آمریکا مورد حمله سایبری قرار گرفتهاند. در واقع مقامات آمریکایی از هکرهای کشورهای دیگر بیم دارند و نگران آن هستند که سایر کشورها نیز بتوانند همانند آنها حملات سایبری منسجمی انجام دهند.
این خطر که هکرها، شبکه پنتاگون یا بازار بورس وال استریت را به ویروس آلوده کنند از نظر مقامهای امنیتی آمریکا بزرگترین تهدید امنیتی تلقی میشود. بزرگی خطرهای نهفته در شبکه سایبر سبب شد که باراک اوباما سال۲۰۰۹ مسئولیت بحث و تصمیمگیری در باره آسیبپذیری آمریکا در برابر این خطرها را راساً بهعهده گیرد. او در یک سخنرانی در ماه همان سال، تهدیدات برخاسته از فضای سایبر را سختترین چالش برای اقتصاد و امنیت ملی آمریکا توصیف کرد و از عدمآمادگی کشورش برای رویارویی با چنین چالشیهایی سخن گفت.آژانس امنیت ملی آمریکا که نهاد اطلاعاتی وزارت دفاع به شمار میرود از ماه مه سال گذشته فرماندهی تدارک برای مقابله با جنگ سایبری را بر عهده گرفته است. این آژانس با بودجهای بیش از 7/5 میلیارد دلار در سال و با ۳۸ هزار کارمند (بیش از مجموعه کارکنان سیا و اف بیآی) در عرصههایی مانند شنود و ارزیابی گفتوگوهای تلفنی، ارتباطات مخابراتی و نامههای الکترونیک تخصصهای ویژهای دارد. اینک در آژانس امنیت ملی آمریکا یک بخش تحت عنوان فرماندهی سایبر ایجاد شده که همه واحدهای فعال در جنگهای دیجیتال در ۴ نیروی نظامی آمریکا، زمین، دریا، هوا و فضا، تابع آن شدهاند. این فرماندهی هم جاسوسی الکترونیک را بر عهده دارد و هم مسئول حراست از شبکههای اطلاعاتی نظامی در برابر حملات سایبری و نیز حملات نظامی در فضای مجازی است.
دستورالعمل اوباما
باراک اوباما نیز اخیرا و همزمان با تأسیس مرکز فرماندهی جنگ سایبری دستور العملی را صادر کرده و در آن وظایف نیروهای امنیتی آمریکا در نبرد سایبری و خرابکاری کامپیوتری در سایر کشورها را مشخص کرده است.وزارت دفاع آمریکا در یک سند راهبردی جدید، عملکردهای مبتنی بر شبکه را که ارتش آمریکا میتواند از آنها در زمان صلح و جنگ استفاده کند، تبیین کرده است. این عملکردها از ارسال ویروس به رایانههای دشمن تا حمله سایبری بهمنظور توقف فعالیت شبکههای برق و سامانههای دفاعی کشور هدف را شامل میشود. گفته میشود طبق دستورالعمل جدید، ارتش ایالات متحده میتواند به کشورهای هدف، کدهای رایانهای بفرستد تا مسیرهای ارتباطی را آزمایش کند. این کار درست مانند گرفتن تصاویر ماهوارهای بهمنظور یافتن محل پایگاههای موشکی و تشخیص دیگر تواناییهای نظامی دشمن است. در این دستورالعمل این مسئله مورد تأکید قرار گرفته است که اگر آمریکا مورد هدف قرار گیرد، این کشور میتواند با مسدود کردن مسیر حملات یا انهدام سرورهای متخاصم، واکنش نشان دهد.
احداث مقر فرماندهی
از سوی دیگر گزارشهایی انتشار یافته است که بر مبنای آن آمریکا در زمینهای بسیار وسیعی مشغول ساخت مرکز فرماندهی جنگ سایبری خود است و در آیندهای نزدیک تمام فعالیتهای سایبری خود را در آنجا متمرکز خواهد کرد.
در همین زمینه آژانس امنیت ملی آمریکا اعلام کرد که در زمینی به مساحت 227هکتار در فورتمید در حال احداث ساختمانهایی جهت استقرار فرماندهی جنگ سایبری است.این پروژه بهطور کامل بهصورت محرمانه طراحی و اجرا شده و در اسناد تخصیص بودجه وزارت دفاع آمریکا، تنها اشاره به زمینهای این پروژه موسوم به سایتام شده است. با این حال، مجموعه اسنادی که به تازگی از طرح گسترش پروژه سایتام به دست آمده، اطلاعات دقیقی درباره بودجه اضافی پیشنهادی 3/2 میلیارد دلاری برای آن ارائه میکند که خبر از آن دارد که این مکان، به مرکز فرماندهی متمرکزی برای فعالیت این آژانس در زمینه جنگ سایبری تبدیل میشود.
در طرحبندی سایت ام، مرکز عملیات مشترک فرماندهی سایبری آمریکا بهعنوان مرکز فعالیت کل این مجموعه توصیف شده و اطراف آن را 11ساختمان دیگر که محل استقرار سایر آژانسهای اطلاعاتی آمریکاست، احاطه خواهد کرد. ساختمانهای سایتام بیش از 5هزار کارمند را در خود جای خواهند داد؛ بهطوری که در هر یک از سازمانهای مستقر در آن، 500کارمند قرار خواهند گرفت. مرکز عملیات مشترک فرماندهی سایبری آمریکا بیش از 1300کارمند را به کار خواهد گرفت.
با توجه به اطلاعات مندرج در این گزارش میتوان به این نتیجه رسید که آمریکا راهبرد منسجمی بهمنظور مقابله سایبری با کشورهای مخالف سیاستهای خود اتخاذ کرده است.بنابراین تصور میشود که مقابله با رویکرد جدید آمریکا در زمینه جنگ سایبری نیاز به اقدامات جدیتری نسبت به گذشته در کشور دارد و این بار هرگونه تاخیر در شناسایی و انهدام ویروسهای مهاجم به دستگاههای رایانهای کشور میتواند به بهای سنگینتری تمام شود؛ چرا که این بار به احتمال زیاد حمله رایانهای و سایبری آمریکا به تأسیسات هستهای و بهویژه نیروگاه بوشهر محدود نخواهد شد و میتواند گستره بسیار وسیعتری را در برگیرد.تشکیل سازمان پدافند غیر عاملی و قرارگاه جنگ سایبری دو اقدامی هستند که ایران در مقابل فعالیتهای سایبری آمریکا انجام داده است؛ بنابراین تقویت این دو نهاد بیش از گذشته ضرورت دارد.